Section outline
-
-
High level response
-
- Whole test - click to listen
Transcript and commentary
Part 1 Presentation
Teacher/examiner: … Jina langu ni … ni mtahiw wako leo, namba ya kituo ni …, jina la kituo ni …. Mtihani ni Cambridge IGCSE Swahili 0262 [candidate assessment card B]. Jina la mtahini ni …. Tarehe 11/4/2022. Namba ya mtahiniwa ni … jina la mtahiniwa ni … . Tutakuwa na sehemu ya kwanza, ya pili nay a tatu. Sehemu ya kwanza itahusu wewe kuwasilisha mada ambayo unaielewa, sehemu ya pili itahusu maswali na majibu kuhusu iyo mada na sehemu ya tatu mada ambazo umesoma darasani na maswali ya jumla. Hebu niambie, upo tayari/ (ndio). Niambie umeelewa nini kuhusu mada ambayo umeichagua wewe.
[Moderator comment: The teacher/examiner greets the candidate, introduces themselves and indicates that the exam has started. The teacher/examiner explains the exam structure to the candidate, which is excellent. Announcing the beginning and the end of each section and the transition to another should be done throughout the test.]
Candidate: Mimi nimechagua mada ya teknolojia, hasa akili ya bandika, kwa Kiingereza inaitwa AI. Teknolojia hii ni mfumo wa teknolojia unaowezesha mashine kuwa na uwezo wa akili na kuwa kama binadamu. Hii imeenea kwa kasi sana kwa muda mfupi na chanzo cha maendeleo haya ni kwamba kompyuta – nazo nguvu zake zimeenea kwa kasi sana kwa muda mfupi kwa hivyo teknolojia imeenea vile vile. Ila manedeleo ya teknolojia hii yanatengeneza sana uoga kwenye jamii. Hapa Tanzania kuna watu wanoogopa kwamba teknolojia hii tukiipa akili ni kama tunaipa nguvu. Kwa hivyo ikiwa na akili itaweza kutuangamiza sisi. Na huu uoga umetoka kwenye utamaduni wa filamu, yaani jinsi filamu inavyoonyesha hizi mashine na jinsi teknolojia ilivyo kwenye mashine. Mashine zitatuangamiza, zitatuua kwa hivyo inafanya watu waogope sana. Na hii sio kweli. Bado hatujafika hatua ya mashine kutuangamiza sisi. Kwa mida hii zinafanya vitu vichache … inaweza kufanya kitu kimoja kimoja. Ila mbali na hicho, teknolojia hii inatusaidia kwenye mambo mengi sana kwenye jamii yetu, kama kwenye uoteshaji wa chakula, kwenye ulinzi, kwenye matibabu. Nikuoe mfano, pale kwenye hospitali ya Amana huwa wanatumia teknolojia hii kugundua kama mtu ana saratani au kama mtu ana ugonjwa mwengine. Maana, wanatumia hii teknolojia maana ina umakini sana kuliko hata madaktari wenyewe. Kuna umzkini wa kufikia asilimia 99. Yaani kuna watu wengi kama kwenye watu kumi kuna watu tisa wenye saratani. Madaktari wasingeweza kufanya hivyo ndio maana wametumia teknolojia. Ila kuenda mbele nah ii teknolojia, itahitaji nguvu za kompyuta kuobngezeka, na zinahitaji sana kuongezeka kwa kasi ili hii izidi kuongezeka. Ila kwa sasa inaonekana kwamba hii teknolojia haitaweza kuenda kwa kasi sana kwani muda tangu ilipotokea watu, yaani wanasayansi hawajaweza kutengeneza komyuta ili ziwe na nguvu sana. Kw ahiyo hii teknolojia imebaki palepale ilipo kwa miaka mitano. Ila nguvu zikipatikana na hii teknolojia itaweza kupatikana. Wanasayansi wenyewe wanasema baadaye itafika muda hii teknolojia itakuwa kama sisi, Hii teknolojia itaweza kufanya vitu vingi kama sisi. Haitafanya vitu vichache kama kugudua – kugundua saratani na labda kutofautisha vitu. Itaweza kufanya vitu kama hesabu. Itaweza kuona vitu mbalimbali ikifika huo muda, wanauita muda wa singularite, yaani umoja wa mashine na binadamu. Kwa hiyo kuufikia huo muda wanasema ni vigumu sana kutabiri. Sababu ya ugumu huu ni inaendelea kwa muda ambao hauwezi kuuweka kwenye data zao. Yaani huwezi kujua, ikiwa hapa leo, kesho itakuwa wapi. Kwa hiyo hawawezi sana kutabiri, ila watu wengi wanaamini kwamba, chini ya miaka kumi tunaweaa kufika muda huo wa singularite na tukishafika huo muda mambo mengi yatabadilika katika jamii. Tutaweza kuwa na maraisi kjwa hii teknolojia, akili ya bandia,, tutaweza hata kuwa na madereva wa akili ya bandia na kufika huo mud ani karibu sana kuliko sisi tunavyojua. Na inabidi tuangalie tunavyotengeneza hii teknolojia, isije kuwa ndio mwisho wetu kwa hivyo inabidi tuwe na makini sana.[Moderator comment: This is a challenging topic, but the candidate has a lot of strong opinions which he explores fully. The candidate offers interesting facts but teams these up with his own views, while also giving appropriate examples from the target culture. All this works very well. When candidates present on topics that are not very challenging, they run the risk of not being able to provide sufficient and/or sufficiently engaging opinions. Instead, they are prone to rely on lists of facts that invite little food for exploration. By choosing a challenging topic the candidate affords themselves the chance to use a wide range of strong vocabulary, such as akili bandia, umoja wa mashine na binadamu, makini and saratani.]
Part 2 Topic conversation
Teacher/examiner: Naam, asante. Umezungumza kuhusu hii teknolojia, hebu tuambie, kwa nini watu wanasema hii teknolojia inaenda kwa kasi sana kuliko watu wanavyodhani.
[Moderator comment: The teacher/examiner focuses on something the candidate says in his presentation on the public perception of artificial intelligence and invites the candidate to expand. This is a great question and shows good examining technique; moreover, the question is open-ended and asks the candidate to substantiate.]
Candidate: Hii kasi sana ni maana siku hizi kuna mtandao. Kwa hivyo kuliko zamani, ungetaka kujua kuhusu jambo hili ingebidi usome labda gazeti au inabidi labda uende kwenye maktaba yako ndo kuna hii teknolojia. Lakini sasa kuna mitandao kama Instagram, watu wengi wanaona ipo hii teknolojia na watu wanavyojua kuhusu hii ndio wanataka kujua kuhusu hii teknolojia na labda na wao watataka kuitengeneza. Kwa hivyo wakishaanz akuijua hii, jinsi ya kuitengeneza, kutakuwa na wengi wanaojua kuhusu hii na wanachangia kwenye maendeleo yake. Pale ilipokuwa wanaojua ni wachache tu, ilikuwa hawaendi – hawaingii – ila sasa hivi kuna wengi wanachangia zaidi kwenye haya maendeleo. Hivyo hivyo, na nguvu za kompyuta, maana sasa hivi kuna uhitaji sana wa kompyuta kwenye vitu vingi sana vya maisha, vitu vingi sana vya – vya – jamii,. Kwa hivyo watu wanaotengeneza kompyuta- yaani zile kompyuta- watataka kuongeza nguvu za kompyuta ili watu wafurahi. Kwa hivyo hivi kompyuta zinavyoongezeka, na hivi nguvu zao zinavyoongezeka inaweka kitu kwenye hii teknolojia kwa hivyo hii teknolojia nayo inazidi kukua.[Moderator comment: The candidate expands very effectively. There are instances where the candidate mispronounces words, e.g., ‘wanafulahi’ (for wanafurahi). Such mistakes are relatively minor, however, and the sense is never in doubt.]
Teacher/examiner: Umegusia kabisa huko mbele yetu tukawa na watu bandia tena umesema tutakuwa na madereva banida. Sasa hii… unalizungumziaje? Kwamba tutakuwa na madereva bandia.
[Moderator comment: This is a hypothetical question which shows that the teacher/examiner is testing the candidate at an appropriately high level for their strong ability. It also links in neatly with what the candidate said in his presentation about artificial drivers, exemplifying how closely engaged with the candidate’s topic the teacher/examiner remains. The teacher/examiner now moves on to a ‘how’ question, which is also excellent.]
Candidate: Kama tutakuwa na madereva bandia mimi naona itakuwa vizuri sana. Tutakuwa na Amani sana. Kama nilivyosema hii teknolojia ina makini sana kuzidi binadamu. Kama kuendesha gari, dereva yeye akliendesha gari anaweza kuendesha gari kwa umakini wa asilimia 80. Asilimia 20 ya muda labda inaweza kutokea ajal au gari linaweza kuharibika. Lakini hii teknolojia inaweza kuendesha gari kwa asilimia 99 kwa hivyo haiwezi kugonga kwa asilimia 99, hiyo ni vizuri hata kuliko binadamu kwahiyo ajali zinapungua, maisha yanakuwa vizuri, watu hawaendi hospitali.[Moderator comment: The candidate expands further and avoids repeating what was said in the presentation by discussing another set of pertinent facts. This shows initiative and the ability to develop the conversation.]
Teacher/examiner: Kwa hiyo unataka kutuambia tufanyeje sasa ili tuweze kuenda sambamba na hii teknolojia kwa sababu wengi sasa hatujui zaidi sana na hata kama tunajua, tunajua kwa kiasi kidogo lakini inavyoonekana hii iko kasi sana ili iweze kutumika na hivi karibuni matumizi lazima yawe makubwa na inaonekana. sasa tufanyeje kama jamii ili tuende sambamba na hii teknolojia.
[Moderator comment: This question is rather too long and a little confusing. Following what the teacher/examiner has said previously, they could simply continue by saying: ‘tufanyeje kama jamii ili tuende sambamba na hii teknolojia’, or words to that effect, rather than repeat what the candidate said and add their own thoughts. Teacher/examiners need keep the prescribed timings of the test in mind throughout.]
Candidate: Njia pekee na nzuri ya kufanya watu waelewe kuhusu hii teknolojia ni kufundisha shule. Kama sasa hivi, watu wengi – kwa kweli hii teknolojia haifundishwi shule; sio kama sehemu zingine wanafundisha hii teknolojia haifundishwi. Tukianza tu kufundisha shule hii teknolojia tutaona watu wana… labda itawarhusu wale watu wengine wanaotaka teknolojia iwekwe kwenye jamii zetu tuanze na sisi kutumi. Njia nyingine ambayo sisi tunaweza kuifundishia watu ni kwa mitandao. Kama serikali inaweza kulipa kampuni za mitandao – mitandao mikuu, kuweka hizi teknolojia katika sehemu zao za mitandao ili watu waweze kuziona. Maana watu wakiwa wanajua sana kuhusu tekniolojia hawatataka kubadilika na mtazamo wao wataweza kuubadilisha maana wanataka kuangalia hii teknolojia kwa njia nzuri. Ni kama kitu kitakachowasaidia na si kuwaangamiza. Kwa hiyo hiyo ndio njia pekee tunaweza kuwafundisha watu kuhusu teknolojia.[Moderator comment: The candidate shows factual knowledge of what is happening in the target culture. The candidate closely references the ‘how’ question asked and responds showing that he has understood the question. The response is thought-provoking, and the candidate uses a diverse range of vocabulary and grammar, including the subjunctive and conditionals, to frame it.]
Part 3 General conversation
Teacher/examiner: Naam, licha ya teknolojia, kuna mada ambazo umepata kuzijua na kufuatilia darasani. Hebu tueleze ni mada gani ambazo unazielewa pia za darasani ambapo titaweza pia kupata mawazo yako kupitua uwasilishaji wako.
[Moderator comment: The teacher/examiner omits to tell the candidate that they are now moving on to the General conversation. The teacher/examiner asks the candidate to choose a topic that they have learnt about at school and to speak about it, which is also not appropriate. The teacher/examiner should move the test on to a discussion of genuinely unprepared general topics which will better test their candidates’ linguistic versatility and ability to field unexpected questions.]
Candidate: Mada ninayoijua mimi ni ya Dunia ya Kimataifa au international. Kwenye dunia ya kimataifa kuna kitu kinachoitwa utalii. Utalii una umuhimu sana kwa watanzania na kwa mataifa mengi sanan duniani. Ila kwa sasa kwa Afrika, maana Afrika hatujafika muda ambao tunaweza kutumia bidhaa zetu wenyewe kwa kutumia viwanda. Kwa hivyo utalii ndio njia nzuri ya kujenga uchumi zetu – kuendeleza uchumi zetu. Utalii nao unatengeneza ajira kwa vijana. Na hii ajira inaweza kutumika kwa vijana kujenga nchi zao wenyewe- eehh wanapata hela, wakiwa na hela, yaani wakiwa na kazi hawataingia kwenye mambo ya uhalifu kwa hivyo uhalifu nao utapungua. Ila hii teknolojia inayosaidia vijana na watoto – maana vijana na watoto nao wanahitaji kuona dunia ilivyo kwa hivyo utalii ndio njia pekee ya kuweza kufanya hivyo. Subiri nikupe mfano, kama vile mtoto wa kiafrika, mtoto wa kitanzania, akienda nchi ambayo imeendelea sana kama Marekani au Uingereza, akaona jinsi wanavyoishi, muda ulivyojipanga na jinsi wanavyopenda kufanya kazi huyu ataweza kuchukua vitu hivi vuzuri akaviingiza kwake mwenyewe, yaani akajijenga mwenyewe kwa sababu ametalii< kwa hivyo amejijenga na yeye anajiendelesha. Ila utalii unasaidia watu kisaikolojia . Mtu kama anakaa sana ndani, yaani hatokagi sana nje, labda hana marafiki wengi sana, yupo nyumbani, saikolojia yake haitakuwa vizuri, atakuwa anajisikia vibaya kila muda. Ila akitoka, akaenda kutalii, akaenda kuona tusema wanyama, baharini – itatoa msongo wa mawazo, itatoa matatizo yake ya kisaikolojia na atajisikia vizuri, kwa hivyo inamsaidia Pia utalii unatusaidia kwa njia sisi wenyewe hatuzioni kwa macho. Kama inasaidia kupotez augomvi kati ya mataifa. Tuseme mataifa mawili yana ugomvi na wanawaambia watu wao kwamba watu wa taifa lile sio wazuri. Ila tuseme mwananchi wa taifa moja akatoka akaenda kule kwingine akaenda kuona jinsi taifa linguine lilivyo, jinsi watu wana Amani. Na yeye ataona haihitajiki ugomvi. Na anaweza akarudi kwao akawaambia wenzake ile nchi sio mbaya, hatuhitaji ugomvi. Na wao wataweza kuwaambia viongozi wao waache ugomvi na wale wao na wachukue njia nzuri za kutatua matatizo yao bila ya kupigana na hivi itapunguza uwezo wa vita kutokea kama wananchi hawataki vita, kiongozi hawezi kuanzisha vita…[Moderator comment: The candidate responds naturally and spontaneously to questions. The recording ends rather abruptly but this does not prevent the candidate from having shown that they can participate fully in a natural, flowing conversation. Overall, the teacher/examiner has also done a good job of examining.]
- Whole test - click to listen
-
Moderator comments - Part 1 Presentation
Conduct of the test
The teacher/examiner explains what will happen in the exam. This is very important. The teacher/examiner starts the test by providing information about the centre, candidate and examiner (this information has been removed from the recording for reasons of privacy).
Candidate response
The candidate gives a structured and well-organised presentation on artificial intelligence (AI). This is a topic that is challenging to talk about in Swahili because of the very specific vocabulary needed. Nevertheless, the candidate manages very well.
The candidate discusses examples of AI used in hospitals in the city where he lives. He also gives relevant statistical data about his topic and links it to today’s world by talking about AI in relation to Covid.
The candidate is passionate about the topic and has thought it through in depth, as illustrated by the fact that he discusses its future.
The candidate has acquired the necessary idiomatic Swahili terminology, for example ‘Umoja wa mashine’, in preparation for his presentation and employs it effectively.
Mark awarded for Content and presentation = 10 out of 10Mark awarded for Quality of language = 10 out of 10Total mark awarded = 20 out of 20Moderator comments - Part 2 Topic conversationConduct of the testThe teacher/examiner asks the candidate appropriate questions. These questions guide the conversation effectively and help to focus the candidate.
The teacher/examiner also appropriately asks open-ended questions (kwa nini, kivipi, itakuwaje…) rather than closed questions, which gives the conversation momentum.
Candidate responseThe candidate has selected a topic that he is passionate about. He understands the questions without difficulty and readily expands on his answers.
The candidate offers an abundance of ideas and opinions relating his topic with engaging enthusiasm.Mark awarded for Comprehension and responsiveness = 10 out of 10Mark awarded for Quality of language = 9 out of 10Total mark awarded = 19 out of 20Moderator comments - Part 3 General conversationConduct of the testThe teacher/examiner allows a general conversation to develop that mainly touches on the topic of tourism.
Candidate responseThe candidate takes the opportunity to link tourism to his main interest: technology. This helps make the conversation flow freely and spontaneously.Mark awarded for Comprehension and responsiveness = 10 out of 10Mark awarded for Quality of language = 9 out of 10Total mark awarded = 19 out of 20Moderator comments - Whole testHow the teacher/examiner performance could improve
The teacher/examiner asks engaging questions and allows the candidate to speak freely. The teacher/examiner should, however, remember to introduce each section of the exam at the start. They should also keep this part of the test as open-ended as possible in order to ensure that this part of the test is a general conversation, rather than an extension and continuation of the topic conversation. This will better test the candidate’s linguistic agility and challenge them to field questions on topics that lie outside their immediate area of interest and comfort zone.
How the candidate performance could improve
The candidate makes a small number of linguistic mistakes, but on the whole produces excellent work, responding naturally and spontaneously to unexpected questions.
This candidate scored high marks because he:
● speaks naturally (i.e. he does not appear to have memorised or be reading from a script)
● produces a variety of opinions and not just facts
● is consistently relevant
● delivers engaging and thought-provoking content
● uses a wide range of correct vocabulary and grammar.
-